Als mensen me vragen waarom ik in een leefgemeenschap leef zeg ik wel eens half voor de grap: “omdat ik het stom vond om een koelkast te hebben voor mezelf alleen”. Ik woonde hiervoor in een zelfstandig appartement, en het kopen van een koelkast stond me zó tegen dat ik het uiteindelijk anderhalf jaar zonder heb gedaan. Vanaf dat ik op mezelf ging wonen, ging ik gaandeweg steeds meer bezig met wat we ‘duurzaamheid’ noemen. Van katoenen zakdoeken tot plasticvrij boodschappen, ik kon er aardig ver in doorgaan. Het paste dus niet bij mij om zo’n enorm elektrisch apparaat aan te schaffen wat vervolgens vooral leeg zou staan. (Een lege koelkast verbruikt ook nog eens meer energie dan een volle!) In een leefgemeenschap deel je spullen met elkaar en dat is duurzamer. Maar door hier te wonen ben ik ook een andere vorm van duurzaamheid gaan ontdekken. Zelfs zozeer dat ik de term ‘duurzaamheid’ tegenwoordig onprettig vind klinken.
Rondom het WK in Qatar was het opeens uitgebreid in het nieuws: gastarbeiders moesten in totaal miljarden betalen om in Qatar te mógen komen werken. Dit zijn bijvoorbeeld mensen uit Bangladesh, die zich voor duizenden euro’s in de schulden steken om een uitzendbureau te betalen dat werk in Qatar voor hen regelt. Vervolgens bouwen deze arbeiders jarenlang onder verschrikkelijke omstandigheden aan onze voetbalstadions, terwijl hun loon gaat naar het afbetalen van een kunstmatig hoge lening. Op deze manier zitten ze compleet in de val. Dit wordt vaak gepresenteerd als een mensenrechtenschending ver weg, op een plek waar geen democratie is. Maar dit soort schuld-slavernij komt bijna overal voor. Zelfs in het progressieve Zweden moet een Thaise arbeider 1500 kilo bosbessen plukken voordat hij de schuld van de heenreis afbetaald heeft.
Ethiek draait, mijn inziens, om de vraag: hoe moet ik leven? Het lijkt een simpele vraag, maar hij is eigenlijk heel gelaagd, het gaat namelijk niet alleen om de grote beslissingen die we nemen op momenten van morele betekenis, maar ook om alledaagse handelingen in het gewone leven. Nu we steeds meer leren over het effect van onze alledaagse handelingen hier in Nederland op het klimaat en op mondiale ongelijkheid is het belangrijk om een mondiaal perspectief op deze vraag te nemen. Het effectief altruïsme, een stroming binnen de moraalfilosofie, biedt hier een interessante principe voor waar ik de laatste tijd veel over nagedacht heb en graag met jullie wil delen.
Een paar jaar terug was ik op een nogal radicaal festivalletje. Er waren workshops over het sluiten van kolencentrales (voor!), de privatisering van gevangenissen (tegen!), anti-racisme, anti-militarisme en een kinderprogramma over ‘Monsanto-monsters’. Maar in die periode voelde ik me vooral aangetrokken tot de sociale kant van het gebeuren. Ik volgde een workshop over kinderen opvoeden, en eentje over omgaan met onderlinge conflicten (tussendoor leerde ik voor de lol ook nog iets over lockpicking van een kraker en klimtechniek van een boom-bezetter, maar dat is een ander verhaal). Het was misschien te verwachten, maar ook in deze wat ‘softere’ workshops sijpelde de sociale strijd naar binnen. Ik ergerde me daaraan.
Herman deed laatst mee aan een actie tegen de staatsteun die naar KLM gaat, zonder degelijke klimaatvoorwaarden. Toen hij gevraagd werd om met zijn spandoek weg te gaan uit de vertrekhal van schiphol is hij blijven staan. Gisteren ontving hij hiervoor een boete van €234. Hieronder zijn eerste reactie aan de officier van justitie
Na jaren van praten, vergaderen en plannen maken, begon ik me steeds vaker af te vragen of het echt door zou gaan. Maar het is gelukt! Per oktober 2020 wonen we allemaal samen in Amstelveen en kunnen we in het klein beginnen met onze gemeenschap. Dit zette mij aan het denken over de hele reis die we als leefgemeenschap in oprichting al samen hebben gemaakt. Hierbij mijn gekleurde versie van de oprichtingstijd van onze gemeenschap.
Vrijdag 14 augustus. De dag dat we begonnen met het demonteren van onze kersverse tweedehands woonunit. Dat was een paar dagen keihard werken in de laatste dagen van de hittegolf, gelukkig geholpen door een vriendin en door de vorige eigenaars die het ding in hun tuin in Oss hebben staan. Met rode hoofden en groeiende spierballen sleepten we met bouwmaterialen, sloopten we latten en begaven we ons met steeds meer bravoure op het dak.
Het hoge woord is eruit: het land is gekocht! Als locatie voor onze leefgemeenschap hebben we lange tijd een plek op het platteland tussen Amstelveen en Uithoorn op het oog gehad. De Protestantse Diaconie van Amsterdam wil daar een duurzame boerderij, De Meent, starten met daarnaast ruimte voor een leefgemeenschap: wij! In juni kregen we het verlossend nieuws dat de diaconie het land gekocht heeft en hebben we, helaas afzonderlijk van elkaar, de champagneflessen opengetrokken. We zijn erg blij met het nieuws en verheugen ons op de aankomende tijd waarin we echt mogen beginnen met bouwen aan onze leefgemeenschap. Onze handen beginnen te jeuken en we raken geïnspireerd door alle mogelijkheden.
Eigenlijk is het meer dan een maand fietsen, maar met ons dappere camperbusje is het maar een week reizen naar Kommuniteten Senapskornet (gemeenschap mosterdzaadje); De noordelijkste Catholic Worker gemeenschap ter wereld. Op een van de mooiste plekken die ik tot nu toe gezien heb: Aan het einde van een met ijs bedekt landweggetje, met uitzicht over een prachtige bevroren rivier, net buiten het stadje Luleå.
Laatst was een nieuwe vrijwilliger voor het eerst op bezoek bij ons in de woongemeenschap. Ze had helpen koken en we hadden veel gepraat over wat er mis is in de wereld en over hoe alles fundamenteel anders zou moeten in onze samenleving. We hadden het over acties die gepland in onze agenda’s staan, voor het klimaat, tegen kernwapens enzovoort. En deze vrouw zuchtte, “hoe kunnen we de maatschappij nou ooit op een dieper niveau veranderen? We kunnen wel her en der actie voeren voor dit of dat, en af en toe winnen we iets kleins. Maar alles moet eigenlijk zó anders.”
Mijn beeld van Friesland is aardig vertekend. Als ik aan de provincie denk, zie ik vooral grote grasvelden met Campina-koeien voor me, blonde vrouwen, en een meer met zeilbootjes. Na afgelopen zomer is daar een extra (voor)oordeel bijgekomen: er wonen vrije geesten met een hoop volharding!
Laat in de avond stappen in heel Nederland boeren op hun trekker. Ze gaan op weg naar Den Haag, om daar de volgende ochtend pas aan te komen. Achter hen ontstaat op de snelweg honderden kilometers file. Wat een sterke actie! Ik leef mee met deze groep mensen die keihard werkt voor weinig geld, haast nooit op vakantie kan en in hun strijd om voortbestaan voortdurend gedwongen wordt tot schaalvergroting. Maar ik maak me ook zorgen over stalbranden, stikstof-uitstoot en uitputting van landbouwgrond. Ik besluit de website van de organisatoren te lezen. Daar vind ik argumenten, informatie en doorverwijzingen naar andere organisaties. Maar ik vind nog iets: een spelfout! Ergens in mijn hoofd zegt een stemmetje ‘aha, het zijn domme boeren!’ en ik voel opeens afstand tot hun strijd. Ik schrik er zelf van.
Tireshma is een jonge vrouw uit Ethiopië die een poosje in het Jeannette Noëlhuis met ons heeft samengewoond. Ze kwam als jonge, alleenstaande moeder met een baby van toen acht maanden. Een aantal maanden later bleek dat ze opnieuw zwanger was, en vlak voor de bevalling moest ze doorverhuizen naar een AZC. Het was niet vanzelfsprekend, maar gelukkig kreeg ze een plek in het enige AZC in Amsterdam. Onlangs ging ik samen met mijn eigen dochtertje naar Tireshma toe op kraambezoek.
“Hij kwam ook in Nazaret, waar hij was opgegroeid, en volgens zijn gewoonte ging hij op sabbat naar de synagoge. Toen hij opstond om voor te lezen, werd hem de boekrol van het boek Genesis overhandigd, en hij rolde hem af tot de plaats waar geschreven staat:
Afgelopen vrijdag avond zat ik te appen met een vriendin die ook moeder is. Ik vertelde dat er een thema-avond plaats had gevonden in ons huis met de schrijver en activist Jim Forest als gastspreker. Ik moest me een beetje inhouden om het niet uitgebreid te hebben over hoe fijn het is om te wonen in een huis waar ik dit soort interessante dingen meemaak zonder dat ik de moeite hoef te doen om ergens heen te gaan. Om mijn vriendin niet te jaloers te maken ging ik dan maar vertellen dat ik weer bij mijn dochtertje zat omdat ze wakker was geworden van het lawaai.
Eind november was ik in het oecumenische Franse klooster in Taizé voor een stilte retraite. Even uit de hectiek van het alledaagse leven en ruimte maken voor wezenlijke dingen. In zo’n week neem je deel aan het simpele ritme van drie keer per dag gebed, en drie keer per dag een maaltijd in stilte. In de ochtend krijg je een stuk tekst uit de bijbel, wat gedachten daarover en suggesties voor reflectie mee. Dat is alles. De tijd breng je verder door in stilte op je kamer, buiten op het mooie Franse platteland of in de stille kerk. Doordat het ritme van de dag zo simpel is, gebeurt alles heel bewust. Rondom deze retraite-week vroeg ik mijzelf af waarom ik zo opbloei van zo’n week. Wat is het dat daar gebeurt? Ik zette het destijds voor mezelf op een rijtje (want ik houd van overzichtelijke lijstjes):
Hoe vul je een tijd van wachten in? Hoe beleef je het? Hoe waardeer je het? Dit zijn de vragen waar we een aantal weken terug onze supervisie sessie mee vulden. Iedereen heeft wel eens te maken met wachten. Wij als groep moeten wachten tot onze plannen gestalte krijgen en als christenen zitten we nu in een liturgische ruimte voor wachten en verwachting genaamd advent. Jodien, onze coach, kwam met de term ‘spiritualiteit van het wachten’ en deze term gebruiken we nu als groep om met elkaar te praten over het wachten dat we nu moeten doen.
Sofie en Herman deden mee met een blokkade bij de dichtstbijzijnde bruinkoolmijn, vlak over de grens in Duitsland. Herman schrijft hieronder over zijn motivatie en zijn ervaring tijdens de actie.
Laatst waren we met de voltallige Dorothy-gemeenschap in een heuse fotostudio in Zaandam. Gerritjan Huinink, fotograaf en Noëlhuis-vriend bood ons een fotoshoot aan zodat hij kon oefenen met portretfotografie, en zodat wij een paar leuke foto’s van onze groep hebben! Omdat er van ons allemaal individueel ontelbaar veel foto’s werden geschoten voordat we als groep aan de beurt waren, konden we tijdens het wachten onze speelse en creatieve neigingen de vrije loop laten en op onderzoek uit in de loods waar de studio was. Met deze filmbeelden aan elkaar geplakt, is er zowaar een eerste ‘vlog’ ontstaan…
Al in onze eerste blog post hadden we het over een mogelijke plek in de buurt van Amsterdam. En we zijn nog steeds op zoek naar een plek om neer te strijken, waar we willen samenleven met elkaar. Het begint er nu langzaam op te lijken dat we op deze plek misschien wel iets zouden kunnen beginnen!
Geld. Het schijnt, heb ik eens geleerd, de symbolische representatie van schuld te zijn. Een snelle zoektocht op het internet laat zien dat geld, als ruilmiddel, al ruim 5000 jaar in gebruik is terwijl schuld net zo oud is als de mensheid. Schuld is er altijd al geweest, maar ergens in de loop van de geschiedenis vond de mens het dus nodig om het te symboliseren en te munten. Schuld is als gevolg hiervan onpersoonlijk geworden, verruilbaar, gecommodificeerd. Kortom: schuld is losgeslagen van de onderlinge relaties tussen personen.
In de veertigdagentijd wordt er elke zondag een wake georganiseerd bij de migrantengevangenis (detentiecentrum) op Schiphol-Noordwest. Al vele jaren worden deze wakes, in de vorm van een gebedsviering, georganiseerd bij detentiecentra in Amsterdam, Zeist en Rotterdam. Helaas is het nog even hard nodig, omdat onschuldige mensen op deze plekken nog steeds worden opgesloten. Hun enige delict is om zich in Nederland te bevinden zonder alle vereiste papieren.
Net als bij een één-op-één relatie was ik in het begin ook echt verliefd op het leven in een groep. Je hoeft nooit alleen te zijn wanneer je dat niet wil, er zijn altijd leuke en interessante mensen om je heen, het is gewoon zo supergezellig! Alsof ik op een schoolreisje was dat maar niet ophield! In de eerste gemeenschap waar ik woonde, de Catholic Worker van Los Angeles, zat ik eigenlijk altijd in de woonkamer. Ik probeerde dan mensen te overtuigen om een bordspelletje te spelen, of las een boek. En als er iets gezamenlijks georganiseerd was was ik erbij. Ik kan me niet herinneren dat ik ooit een maaltijd, gebed, filmavond of discussiebijeenkomst miste. Ik vond eigenlijk alles en iedereen leuk!
Vorig weekend zaten wij te dromen in een zonnige herfsttuin in Amsterdam nieuw-west. We hadden een zogenaamde ‘Dorothy-dag’ gepland. (Om verwarring te voorkomen noem ik het maar niet Dorothy Day, naar de oprichtster van de Catholic Worker beweging, want zo is ook een leuk festivalletje genoemd dat het Jeannette Noëlhuis op 14 oktober organiseert).
We hadden er een dag voor uit getrokken om samen vooruit te kijken en ongestoord met onze gezamenlijke droom bezig te zijn: de droom om over een tijdje samen in een gastvrije gemeenschap te wonen. Zo bespraken we praktische vergaderpunten over bijvoorbeeld wie welke functie in het bijna-op-te-richten bestuur van de vereniging gaat vervullen, zetten we de puntjes op de i van de statuten, en maakten we afspraken om met mensen te praten die ons wat kunnen leren over bijv. duurzaam bouwen.
Om meteen maar eens met de deur in huis te vallen: Wij hebben nu een Blog! Maar vooralsnog bestaat ons blog nog maar uit twee zinnen, dus het is nog pril.
Er zijn wel meer prille dingen in onze Dorothy-gemeenschap. Zo zijn we bezig een vereniging op te richten, met statuten en alles. In die zin doet onze gemeenschap me soms best denken aan een baby, waar bij geboorte alles al op en aan zit, al lijkt de baby zelf er nog niet echt raad mee te weten: “Kijk eens, het heeft al vingertjes!”. Nouja, zo hebben wij dus al statuten, en binnenkort een heuse vereniging met inschrijving in de KvK enzo.
Wij hebben een droom van een wereld die mooier kan zijn. En dat kunnen en willen we niet alleen beginnen te leven. Doe je mee?
Wil je meer weten over ons? Lees dan dit stuk over ons in De Linkerwang (oktober 2021), dit interview met Anna in Eva Online (september 2021) of lees onze updates in 'n Korrel Zout.
Wil je meer weten over christelijke leefgemeenschappen in het algemeen? Anna en Herman schreven in opdracht van de VRL een boekje met overzicht van alle leefgemeenschappen in Nederland.
Als er nieuwe ontwikkelingen zijn, willen we je het graag laten weten.
Kijk ook eens bij ons op Facebook.
Zijn er dingen die wij absoluut moeten weten? Zou je ons willen helpen met klussen, de tuin inrichten, of anders willen helpen? Of wordt je warm van onze visie, en wil je eens kletsen? Mail ons op contact@dorothygemeenschap.nl of kom langs!